წიგნების თაროებთან ვდგავარ. ახლახანს დავამთავრე ორუელის კითხვა და დიდი ძმის მზერის ასაცილებლად, რაიმე მსუბუქ და სენტიმენტალურ რომანს ვეძებ. სხვადასხვა ზომის და ფერის წიგნები ზურგშექცევით დგანან ჩემგან და მეთამაშებიან. აბა, სათაურის წაუკითხავად

თუ გამოვიცნობ მათში ჩატეული ამქვეყნიური ორომტრიალის ხედვის კუთხეს. ჩემი თითები მათ გვერდიგვერდ ჩამწკრივებულ რიგზე, როგორც ერთიან ხერხემალზე ისე დასრიალებს. წიგნები მალებივით სხვადასხვა ზომის, დანიშნულების და სიმკვრივისაა. სტანდარტული, ოცსანტიმეტრიანი სიმაღლის წიგნებს შორის პატარაა ჩაკვეხებული, ყუაზე არაფერი აწერია. გამოვაძვრინე. ვერც ყდაზე წავიკითხე სათაური, დაფლეთილი და გადაქერცლილია, მხოლოდ ხმელი ფოთლები და ეულად მდგარი ხე გავარჩიე.

გადავშალე. ფორზაცზე მარცხენა ზედა კუთხეში ლამაზად ლურჯი მელნით მიძღვნაა წაწერილი: „ბატონო მირიან, თუ წაიკითხავთ, მითხარით, ღირდა თუ არა ამის დაბეჭდვა... პატივისცემით ალექსანდრე.“ მირიანი მამაჩემია. ის კრიტიკოსი იყო, ამდენი უსარგებლო თუ საინტერესო წიგნების კითხვა არც ისე ადვილი აღმოჩნდა მისთვის, ერთ დღეს გულმა უმტყუნა და მე ათი წლისამ პირველად ვნახე გარდაცვლილი ადამიანი, რომელსაც ცოცხალს ვიცნობდი. ვიდექი დაცარიელებული ოთახის კუთხეში და მეზობლის ქალი გულში მიკრავდა. თუმცა, რადგან მასზე ძალიან დაბალი ვიყავი, მის მკერდზე კი არა ფუმფულა მუცელზე მქონდა თავი მიდებული... იაფასიანი სუნამოს და ყველის სუნი ერთად ასდიოდა.

მამაჩემის კრიტიკული წერილები, რა თქმა უნდა, წაკითხული არ მქონდა. ახლა მის ხელნაწერებს დეიდაჩემი ქვითინით აგროვებდა, ფანჯრიდან მქროლავ ქარს რომ არ მიმოეფანდა აქეთ-იქით. მერე ყველას ერთად მოუყარა თავი, კარდონის ყუთში ჩაალაგა და იმდენი სკოჩი გადააკრა, გეგონებოდა, ახლა ზღვაში გადაისვრის, როგორც მომავლისთვის გზავნილს, რათა აქ და ახლა არავის მიუწვდეს ხელი საკრალურ მანუსკრიპტზეო. მამაჩემმა მაშინ მიმატოვა, როცა ყველაზე მეტად მჭირდებოდა. დედა კარგი ცოლი და კარგი მშობელი იყო, თუმცა არასდროს იზიარებდა ქმრის წიგნების მიმართ ასეთ დაუოკებელ ლტოლვას,

მხოლოდ სასკოლო პროგრამის მასალა იცოდა, ამიტომ შეეძლო შეემჩნია, რომ მირიანი რაღაცით თეიმურაზ ხევისთავს ჰგავდა და ამ მსგავსებას მაშინ იყენებდა, როცა ქმარზე გაბრაზებული იყო. პირველად მის წამოძახილს „ბრინკა ხარ, წიგნის ჭია, მეტი არაფერი! “,

მამაჩემის სიცილი მოჰყვა და ეგრევე განიმუხტა დაძაბულობა, მაგრამ მერე და მერე დედაჩემის ერუდიციის ეს გამოვლინებები სიცილს აღარ იწვევდა და როცა მეც წავიკითხე ეს ნაწარმოები, აღმოვაჩინე, რომ მამაჩემზე ეჭვიანი ბუნება მაქვს, რადგან ყველგან ჯაყოს აჩრდილი მელანდებოდა. მამაჩემს დავემსგავსე ლიტერატურის სიყვარულში, თუმცა კრიტიკოსობა არ მხიბლავს, მირჩევნია, თუ წიგნი არ მომეწონა, მეორე ფურცლიდანვე დავანებო თავი, კარგი წასაკითხის მეტი რა არის? პატარაობიდანვე ვკითხულობ და სხვა დედებისგან განსხვავებით, დედაჩემი ამით სულაც არ არის აღფრთოვანებული. (მამაჩემის სისუსტეებს ხედავს ჩემში).

უცნობი წიგნი ცოტა ხანს ხელში ვატრიალე, მაგრამ თავი და ბოლო ვერ გავუგე. ნეტა წაიკითხა მამაჩემმა? ძველ ადგილს დავუბრუნე და ზედა თაროს წიგნებში დავიწყე ქექვა.

* * * * * * * * *

ერთი კაფე მაქვს ამოჩემებული. ერთი წლის წინ უნივერსიტეტში მეჩქარებოდა.

მოსალოდნელი აღლუმის გამო ყველა სატრანსპორტო გზა, რომელიც მე მჭირდებოდა, გადაკეტილი იყო. ამიტომ პატარ-პატარა ქუჩებით ვიარე და სწორედ მაშინ აღმოვაჩინე-ცენტრალურ გზასთან, ცოტა ზემოთ, ვიწრო ქუჩაზე, სადაც სამანქანო გზა მთავრდება.

კაფე სამსართულიანი ძველი შენობის პირველ სართულს იკავებს. კარგ ამინდებში კი არა, წვიმაშიც კი დგას გარეთ ორი პლასტმასის მაგიდა და სკამები, ზემოდან წითელი საჩრდილობლითაა გადახურული. წვიმის დროს მასზე ისე ჩამოდის წყალი, რომ შუშის კედლის ასოციაციას ქმნის. მიყვარს აქ ჯდომა. მოვიტან წიგნს და ვკითხულობ, მზის შუქი ჯერ წინიდან მინათებს, ცოტა ხანში მარჯვნივ მომექცევა და როცა კეფას გამითბობს, ვიცი, რომ წასვლის დროა, ვხურავ წიგნს, ფეხზე ამდგარი გაციებულ ყავას მოვიყუდებ და ქვემოთ ჩამოვდივარ, ნამდვილ ქალაქში, რომელიც, თუ ნაცნობი არ შეგეფეთა, სიყვარულზე გადაღებული სენტიმენტალური ფილმის კადრს ჰგავს, მიტოვებული სატრფოს სახეტიალოდ საგანგებოდ შექმნილ ანტურაჟს. ქალაქი მხიარულობს, მთავარი გმირი კი გულდამძიმებული, ცრემლებჩამომდინარე ვერც კი ამჩნევს, როგორ ეჯახებიან გამვლელები და შენ, მაყურებელი თვლი, რომ ყველა დამნაშავეა, ვინც ბედნიერი სახით მოძრაობს მისი გაუზიარებელი ტკივილის გარშემო... მაგრამ მე არავის მივუტოვებივარ საკუთარი მამის გარდა, ეგეც, რა მაგის ბრალი იყო?! თან მარტო მე ხომ არ მიმატოვა?! თავი ხომ არ მოუკლავს, მოკვდა. მაგრამ დედაჩემის აზრით, ოჯახი მაგის საქმე არ იყო, პრობლემებს ყოველთვის გაურბოდა და მისი იმ ქვეყანად გადაბარგებაც ერთ-ერთი და საბოლოო გაქცევა იყო. ამდენი წლის შემდეგაც, (რელიგიური დღესასწაულების გარდა, როცა გარდაცვლილის მხოლოდ მონატრებაა ნებადართული), დედაჩემი ყოველ გაზრდილ კომუნალურ გადასახადზე, მთვარობას კი არ წყევლის, როგორც ამას ქალების უმეტესობა აკეთებს, ქმარს ამუნათებს იმ სამყაროში, შენს გასაკეთებელს მე ვაკეთებ, რას მოგყავდი ცოლად, ან ბავშვს რას მაჩენინებდიო. დედაჩემი ბევრად უმცროსი იყო მამაჩემზე(ახლა, გასაგები მიზეზების გამო, მათი ასაკები დაემთხვა ერთმანეთს). ოცდაათი წლის მირიანმა მაშინ გადაწყვიტა ცოლის მოყვანა, როცა დედაჩემი ჯერ კიდევ სკოლის დამთავრებით გამოწვეულ ეიფორიაში იყო და სხვა თანაკლასელებთან ერთად გამომწვევი სითამამით იკლებდა რუსთაველის გამზირს. იმდენი კი არ ვიცი, რატომ დათანხმდა დედაჩემი ასეთ ნაადრევ ქორწინებას. მერე სულ ნანობდა, ჩამებარებინა კონსერვატორიაში, მაგის წიგნებზე მტვრის გადასაწმენდად დავამთავრე მუსიკალური სასწავლებელიო? ქუჩაში მუდამ ყელმოღერებით დადიოდა, მოსწონდა საკუთარი თავი, კომპლიმენტები არ აკლდა, არც უცხოებისგან და არც შინაურებისგან. ერთი კაცი მყავდა გადაკიდებული, საბავშვო ბაღიდან დედაზე ხელჩაკიდებული რომ მოვხტუნაობდი, ჩვენი მეზობელი ნიკოლოზი ოთკუთხა კისერს ჩვენსკენ მოგრეხდა და მარჯვენა ხელში კამათლების ჩხარუნის ფონზე -„რა ლამაზი დედა გყავს, არ გააბრაზო, გიუნა, თორემ ჩემთან გექნება საქმეო“ -მემუქრებოდა. მერე გააგორებდა კამათელს და გვივიწყებდა. მაშინ მეგონა, მართლა დარდობდა ჩემს აღზრდაზე. იქნებ არც თვითონ გაეგებოდა რამე თავისი ფარული სურვილებისა, რადგან, ჩვენს სამეზობლოში ქართული ტრადიცია, მეზობლის ქალს ხელი რომ არ უნდა ახლო, წმინდათაწმინდად იყო დაცული. ყოველ შემთხვევაში, საჯაროდ ასე იყო დეკლარირებული. ნიკოლოზი ახლა ვეღარაფერს ხედავს, გლაუკომის უშედეგო ოპერაციის შემდეგ ეზოში იშვიათად ჩამოჰყავთ. ხანდახან კამათელს გააგორებინებენ და ეგ არის მაგისი თამაში. მხედველობა რომ არ წართმეოდა, შეამჩნევდა, რომ დედაჩემი ისეთივე ლამაზია, როგორც ოცი წლის ასაკში. იმდენს ვლაპარაკობ დედაჩემზე, შეიძლება ეჭვი გაჩნდეს, რომ არ მაქვს დაძლეული ჭაბუკური ლტოლვა მშობლისადმი, მაგრამ ასე არაა, მთელმა ჩემმა პუბერტატის ვნებებმა დედაჩემისავე დაქალის, პროფესიით გინეკოლოგის ეროგენულ ზონებზე გადაიარა. ნაირა ერქვა. მართლა დანარნარებდა და მოვლილი სახის კანით და ზედმეტად დატკბილული ხმით კარს მომდგარ სიბერეს ებრძოდა. ჩემთან მისი ურთიერთობაც ამ განწირული ბრძოლის ერთ-ერთ სახეობა იყო. მე არაფერს ვკარგავდი და მასთან კავშირის საიდუმლოდ შენახვის აღთქმა თითქმის არ დამირღვევია, “თითქმის“ იმიტომ, რომ ჩემი ორი ძმაკაცი ყველა პირობის და ყველა წესის მიღმა დგას.

ნაირასთან დამაკავშირებელი ძაფები კიდევ უფრო პლასტიკური და თან ადვილად გასაწყვეტი აღმოჩნდა, ვიდრე არაცნობიერი კავშირი საკუთარ დედასთან. ჯერ კიდევ ვინარჩუნებდი მასთან სიახლოვეს, ჩემი ასაკის ქალებთან რომ დავიწყე ურთიერთობა. მერე მომწყინდა მისი ძალად „გოგოშკური“ კეკლუცი, რომელიც დედობრივი მზრუნველობით იყო უხვად გაჯერებული და გულს მირევდა. მის ორბიტას მომწყდარი ლაღად დავნავარდობდი ახალგაზრდა ქმარგაცილებულ და კაცის სხეულზე დამშეულ გოგოებს შორის, არავის არაფერს ვპირდებოდი და სინდისის ქენჯნის გარეშე სამეგობრო წრეში ვწერდი მათ სახელებს მას შემდეგ, როცა ამოვწურავდი კონკრეტული ობიექტის მიმართ ჩემი სექსუალური ვნებათაღელვის მაქსიმუმს.

* ** * * * * * * *

კაფის მეპატრონე უცნაური კაცია. საშუალოზე დაბალი და კოტიტა. ციფრული ტექნოლოგიების საუკუნეა, ის კი სქელ, ასფურცლიან რვეულში იწერს ყველაფერს, რაც ყიდვა-გაყიდვას ეხება. გამოვა, დაჯდება სკამზე, მაგიდაზე გადაშლის რვეულს, სათვალეს გაიკეთებს და ანგარიშობს. სახეზე ვერც ერთ ნაკვთს ვერ დაიმახსოვრებ, ვერც აღწერ. თითქოს ყველაფერი ადგილზე აქვს, მაგრამ არაფერი განსაკუთრებული. ანატომიის წიგნში კაცი რომ ხატია საჭმლის მომნელებელი ორგანოების საილუსტრაციოდ, იმის სახე აქვს, არაფრისმთქმელი, სიცარიელის შევსების აუცილებელებლობის გამო უგულოდ მოხაზული ნაკვთებით. კაფეში შიგნით თითქმის არასოდეს შევდივარ, გარეთ მიყვარს ჯდომა, ერთი მაგიდა მაქვს ამოჩემებული, ის მეორესთან ჯდება. გამოსვლისასაც და შესვლისასაც თითქოს შემთხვევით თვალს შემავლებს ხოლმე.

ცხადია, შემამჩნია, ხშირად რომ ვსტუმრობ მის ობიექტს. არასდროს მიზიდავდა ასეთი ადამიანები. ვფიქრობდი, რომ ისინი ფონის ფუნქციას ასრულებდნენ სხვა, ნამდვილი ადამიანების სარბიელის უკეთ გამოსაკვეთად. ახლაც ჩემს წინ ზის და არაფრისმთქმელი სახით ჩემს უკან ისე იყურება, თვალს არ ახამხამებს. უკან ვიხედები, არაფერია, ფუტკარი უტრიალებს დიდ ქოთანში ამოზრდილ მცენარეს, რომლის მწვანე ფოთლებიდანაც სისხლისფერი ყვავილები ცნობისმოყვარე ქალებივით იმზირებიან. რა დაინახა ახალი?! -ვბრაზობ გულში. კაცი გაუნძრევლად ზის, აშკარად არ აპირებს ადგომას. კითხვას გულს ვეღარ ვუდებ, წიგნს ვხურავ.

- რას კითხულობ? - მოულოდნელად მეკითხება.

- „ნორვეგიულ ტყეს“- მექანიკურად ვპასუხობ.

- მურაკამი-ამბობს კაცი და თითქოს იღიმის, მაგრამ რაღაც არაბუნებრივად.

მერე დგება და ჩემსკენ მოდის. მიახლოვდება, თვალს არ მაშორებს-ისე და ჩემს მაგიდასთან ჯდება. მე ჩემდაუნებურად ისევ სკამზე ვეშვები.

* * * * * * * **

ჩემმა ძმაკაცებმა არ იციან, სად ვიკარგები ლექციების მერე მზის ჩასვლამდე. რა აზრი აქვს ჩემს აქ მოსვლას თუ ტატოს და ნიკას ეცოდინებათ, სად ვარ, -ეგრევე თავზე დამადგებიან. ჩემს მეზობლად ცხოვრობენ და თუ სახლში ვარ, ესე იგი მათთან ერთად უნდა ვიყო, სხვანაირად ვერც წარმოუდგენიათ. წიგნის წაკითხვა და მეცადინეობა კი არა, ტუალეტშიც ვერ განვმარტოებულვარ რიგიანად. თუ ცოტა დავყოვნდი, კარებზე მიბრახუნებენ, ხმამაღლა ჩართულ მუსიკას მასმენინებენ და - ნახე რა „ვეშჩიაო“ მიყვირიან. თორე ისე, დასამალი არაფერი მაქვს მათთან.

ბატონ დავითთან ის პირველი საუბარი მხოლოდ პრელუდია იმ ურთიერთობისა, რომლის მსგავსი არასდროს არაფერი გამომეცადა. ჩვენ ვისხედით ერთმანეთის პირისპირ ფსიქოთერაპევტებივით და ჩვენს ცხოვრებაზე ვსაუბრობდით, ხშირად ვცდილობდით,

ფაქტებგამოცლილი შიშველი ემოციები აგვეღწერა სიტყვებით. ეს იგივეა, მხატვრებმა მხოლოდ ფერზე რომ ისაუბრონ ფორმის, კონტურის და შინაარსის გარეშე.

- სინდისის ქენჯნის ნაკლებობას განვიცდი-ვთქვი მე.

- ანუ-გაეცინა დავითს, -სინდისი გქენჯნის იმის გამო, რომ არ გქენჯნის?

- ხოო, დაახლოებით ეგრეა. ხანდახან მგონია, რომ უბრალოდ გავდივარ გზას, არსად ვჩერდები, ამიტომ ვერც ვერაფერს ვნახულობ და არც არაფერი მამახსოვრდება. ყველაფერს ისე ვიღებ, როგორცაა და პროტესტის გრძნობა არ მიჩნდება. -მერე გამეცინა:-ერთხელ სკოლიდან ექსკურსიაზე წაგვიყვანეს და ბიჭებმა ავტობუსში მასწავლებლის უჩუმრად გზაზევე დავლიეთ არაყი. ყველაზე მეტად მე მომეკიდა. იქვე, ავტობუსშივე ვარწყიე, მერე მოვითენთე და მთელი გზა მეძინა. არც ჩამოვსულვარ დაბლა. სვეტიცხოვლის და შიომღვიმის ნახვა კი არა, თვალის გახელა მეზარებოდა. მხოლოდ უკანა გზაზე გამოვფხიზლდი და ავადმყოფივით მივლასლასდი საწოლამდე. მეშინია, ასე რომ გაიაროს ჩემმა ცხოვრებამ. თუმცა, ამ უხერხულ შემთხვევას კარგი შედეგიც მოჰყვა. -კლასელ გოგოს გადავუყვარდი, მოსვენებას რომ არ მაძლევდა. სულ უკან დამყვებოდა და ხელმოუწერელ წერილებს ხან ჩანთაში მიტენიდა და ხან პალტოს ჯიბეში. ტელეფონი სულ წკრიალებდა, ავიღებდი და ხმას არ იღებდა. აკლებული ვყავდი მოკლედ! ამ ექსკურსიის შემდეგ შევეზიზღე და იმანაც დაისვენა და მეც. აი, ხომ ხედავ, ცხოვრება არ მაძლევს შანსს, რომ ვინანო.

- ამდენს ფიქრობ და კიდევ შენ გეშინია უაზრო ცხოვრების? -ისევ დამამშვიდა დავითმა

- ყველაფერში ზომიერებაა საჭირო, მე, შენგან განსხვავებით, ყველაფერში ჩემს თავს ვადანაშაულებდი. სხვის მაგივრად მრცხვენოდა და ვწითლდებოდი. ერთ ამბავს მოგიყვები. ადრე ყველაფრის დეფიციტი იყო, მით უმეტეს, მეორადი დანიშნულების საგნების. გასართობი და ლამაზი დიზაინის ნივთები მდიდრების ფუფუნება იყო.

ერთხელ რამდენიმე ბიჭი ჩვენს კლასელთან ავედით. სკოლაში არ მოვიდა და მოვინახულეთ. ბესომ, უკვე კარგად ვარ, რაღაცამ მაწყინა და სახლში დამტოვა დედამო. იჯდა დილისხალათშემოხვეული და მოციმციმე თვალებით ზემოთ დივნის უკან კედლის თაროებზე გვანიშნებდა. ავიხედეთ. მართკუთხედის ფორმის საათს ჰგავდა, ფერადი იყო, პლასტმასის გამჭვირვალე სადგარით.

- რა არის? -ერთ ხმაში ვიკითხეთ. -ბესომ ამაყად ჩამოიღო.

- აი, ამ კნოპს დააჭერ და ითამაშებ. -პაწია კურდღლები დახტოდნენ ეკრანზე და შენ თუ კარგი „მგელი“ იყავი, ისე უნდა დაგეჭირა ისინი, რომ არცერთი არ დავარდნილიყო დაბლა.

- თუ ორიათას ქულას დააგროვებ, მუსიკას გირთავს-საიდუმლო გაგვიმხილა. სამივე ფეხზე ვიდექით და პირდაღებული ვუყურებდით ეკრანს, რომელზეც ჩვენი კლასელის მაგიური თითები გამოსახულებებს ცვლიდა.

- ამ კნოპს თუ დააჭერ, საათს გაჩვენებს, ამით კალკულატორი ირთვება.

- რა მაგარიაა - ვამბობდით ყველა ერთად.

- ასულხარ ორიათასამდე? -შეეკითხა ვატო

- არაა, ძალიან ძნელია, თითქმის ვერავინ ადის, თან გუშინ მაჩუქეს-თქვა ბესომ. მერე ისევ ზემო თაროზე შემოდო. ვერცერთმა მოვაცილეთ თვალი.

ვერც მე ვაცილებდი დავითს თვალს. ნელ-ნელა იკვეთებოდა მის სახეზე ნაკვთები. თითქოს ჯადოსნურ სითხეში მოლივლივე ფოტოს საბეჭდ ფურცელზე თეთრი ბურუსი ზანტად იფანტებოდა და ამჟღავნებდა აქამდე ჩემთვის უცნობ დეტალებს. თვალები ღია თაფლისფერი ჰქონია, ნაღველით სავსე.

- მეორე დღეს გაკვეთილების შემდეგ ეზოში დაგვიბარა სალაპარაკოდ კოპებშეკრულმა ბესომ. გაიწელა დრო და ბოლოსდაბოლოს გავიგეთ მისი განრისხების მიზეზი.

- რომელმა მოიპარეთ ჩემი საჩუქარი? -მე ბესოს პირდაპირ ვიდექი და ისე მოხდა, რომ ამ დროს მე მიყურებდა, გავწითლდი, მეგონა, მე მადებდა ხელს. შემრცხვა, იმ წამს ჩემში, შიგნიდან რაღაც ძალას გაქცევა მოუნდა, თითქოს მართლა მექურდოს. დანარჩენებმაც მე შემომხედეს.

- მე არ ამიღია-ამოვილუღლუღე დამფრთხალი დამნაშავესავით.

- არ ვიცი მე! მოიტანეთ და დადეთ თავის ადგილზე. -დაასრულა ჩვენთან ლაპარაკი ბესომ.

მთელი ღამე თვალი არ მომიხუჭავს. ჩემს თავზე ვბრაზობდი, ყველას დანაშაულს,

როგორც ჩემსას, რატომ განვიცდი-მეთქი. შაბათი თენდებოდა. რა მოიცდიდა ორშაბათამდე?

ძლივს მოვითმინე შუადღემდე, დედაჩემს როგორც იქნა გამოვეხსენი და ეზოში ჩავედი. სულმოუთქმელად მივირბინე ბესოს კორპუსამდე. ვფიქრობდი, დაველაპარაკები და დავარწმუნებ ჩემს უდანაშაულობაში მეთქი. კარები მისმა დამ გამიღო, მისაღებ ოთახში დამსვა და თვითონ სადღაც გაუჩინარდა. დაძაბული ვიჯექი, ვათვალიერებდი ოთახს და უიმედოდ ვეძებდი დაკარგული ნივთის კვალს. ისევ ბესოს და შემოვიდა.

- დედას ვკითხე და საღამომდე არ მოვაო, დაელოდები? -მკითხა. არა, იყოს მეთქი, თავაზიანად დავემშვიდობე. ძლივს მოვიდა ორშაბათი. ბესო მომიახლოვდა და ცინიკური ღიმილით მითხრა-კარგი ქენი, რომ დააბრუნე, მაგრამ მაგიდაზე დაგედო, რაღა დივნის უკან აგდებდიო-და გამშორდა.

* * * * * * * * * *

დედაჩემი სახლს გენერალურად წელიწადში რამდენჯერმე ალაგებს. დღესასწაულების წინ და ისე, ნერვიული შეტევების დროს. ოღონდ ამ უკანასკნელ მიზეზს არასდროს აღიარებს. იმ დღესაც, მანამ მე მაღაზიიდან ამოვედი, ბომბდაცემულივით დამხვდა სამივე ოთახი, როდის მოასწრო მაინც? ძლივს ავუქციე ფეხი იატაკზე დაყრილ ნივთებს და უკმაყოფილოდ წავიბურდღუნე. -რა ხდება, რა ამბავია, ჩემთვისაც გეკითხა რამე-მეთქი. დედაჩემმა წარბი ასწია და უჯრიდან დაუდევრად გადმოპირქვავებული ქაოსიდან ყველაზე უსარგებლო ნივთი მომიტანა ცხვირწინ - რატო უნდა ინახებოდეს ეს ოჯახში, ამიხსენი? - ჩემი ბავშვობის კარლსონის პროპელერი ოყო.

- თვითონ კარლსონი სად არის? -არ დავიბენი მე.

- ახლა ნერვებზე არ ამწიო, გიორგი! -არადა, უკვე აწეული იყო.

მთელი დღე მოვუნდით დალაგებას. მე ძირითადად დედაჩემის ნაგვად აღიარებული ნივთების გადაყრით და ავეჯის გადადგილებით ვიყავი დაკავებული, უკვე ქანცი მქონდა გაწყვეტილი, წიგნებს რომ შეავლო მოჭუტული თვალები.

- ჩამოინგრევა სადაცაა, ჩაზნექილია თაროები, -მერე მე შემომხედა და..

- გადმოყარე! -მიბრძანა. კარგი შვილი იყავი და არ დამორჩილებოდი, ძლივს ავწიე წელი. მერე აბაზანაში შევედი და განგებ გავწელე ბანაობის პროცესი.

ძალაგამოცლილი დივანზე იჯდა და თვალები დაეხუჭა. ფახაკრეფით ჩავუარე, მეგონა ეძინა, შენც არ მომიკვდე! ჰორორის ესთეტიკით ერთბაშად გაახილა თვალები. შევხტი.

- კუთხეში გადავალაგე მაკულატურა. დანარჩენი შეალაგე უკან. - მერე ხმა დაიწვრილა-დავიღალე გიორგი.

უსარგებლო წიგნებად ძირითადად სასკოლო სახელმძღვანელოები იყო აღიარებული, ასევე, ჟურნალ „კრიტიკის“ მთელი დასტა, ტენდენციურად მოთხრობილი საბჭოთა კავშირის ისტორია, ის უსათაურო პატარა წიგნი ალექსანდრესგან და ცუდი პოლიგრაფიის ნიმუში „Homo faber”. დედაჩემისგან მალულად გამოვაძვრინე

მაქს ფრიშის ეს რომანი და მისგან დანდობილ სტამბის ნიმუშებს შორის დავმალე. მერე მაკულატურა თოკით შევკარი, სარდაფში ჩავიტანე და ღრმა ძილით დავიძინე, როგორც მოვალეობამოხდილ ადამიანს შეეფერება.

* * * * * * * * * * * *

ჩემი და დავითის ურთიერთობა კიდევ იმით იყო განსაკუთრებული, რომ ერთმანეთს მხოლოდ იმ თემის გარშემო ვუსვამდით შეკითხვებს, რასაც ერთი მოსაუბრე მეორეს სთავაზობდა. ამიტომ მისი ოჯახის შესახებ მხოლოდ ის ინფორმაცია მქონდა, რაც კაფე-ბარის სტაფისგან გავიგე-მარტო ცხოვრობდა პატარა ოთახში, რომელიც საწყობის მოვალეობასაც ითავსებდა. ერთადერთი შვილი ავარიას ემსხვერპლა, ხოლო ცოლი მონასტერს შეხიზნებოდა და მონაზვნობაში ჩუმჩუმად გლოვობდა თავის უბედურ დედობას. თვითონ დავითს კი იმ ტრაგიკული დღეების კვალი სახეზეც დასტყობია. მიმიკის კუნთების პარეზის გამო აქვს თურმე ასეთი უცნაურად ნაძალადევი ღიმილი. სიყვარულით ლაპარაკობდნენ ბატონ დავითზე, ნიჭიერ, მაგრამ უქონელ სტუდენტებს ეძებს და სწავლის გადასახადს უხდისო. მაშინ მივხვდი, რატომ დაინტერესდა ჩემით. გამახსენდა, რა სიფრთხილით მკითხა სწავლის გადასახადზე და უფასო ფაკულტეტზე ვარ მეთქი, რომ ვუთხარი რაღას შემომთავაზებდა?! ასე გავხდით მეგობრები. რამდენი რამ ვისწავლე მისგან. თუნდაც ის, რომ პირველი გარეგნული ეფექტი მხოლოდ ფასადია. ხანდახან ილუზორულად განგებ დამახინჯებული, უსახო და უფერო, რომ უცხოები განიზიდოს და ამით დაიცვას სულის სიღრმეში მიმალული მშვენიერება.

ტატო და ნიკა ლამისაა, ამიჯანყდნენ. სადარბაზოსთან მელოდებიან ძველი ბიჭებივით.

- რას გვიმალავ, ბიჭო? -ხმას ძალით იხლეჩს ტატო.

- კაი, რას უნდა გიმალავდეთ? -ვიცინი მე.

- ჰოო, ზუსტად ეგ გვაინტერესებს ჩვენც-ახლა ნიკა ამეტუზა ცხვირწინ.

- ეეე, შემეშვით რაა! -ხელით გავწიე ორივე. ბიჭები დაიბნენ. უცებ დასერიოზულდნენ.

- მოხდა რამე? -უკვე ნამდვილად მკითხა ტატომ.

- არაფერი. -შევეცადე, გამეღიმა.

- თუ არ გინდა, ნურაფერს იტყვი. -თქვა ნიკამ ისე, რომ „ძმაოო“ არ დაუყოლებია. მიხვდი, რომ არ ვიყავი მართალი და სინდისმა შემაწუხა. მკერდში რაღაცამ მომიჭირა ისე მწარედ, რომ ფიზიკური ტკივილი ვიგრძენი. საყვარლები იყვნენ, მეგობრობის სითბოთი გამლღვალები და გაურკვევლობის წინაშე შიშით დამფრთხალები.

- ავიდეთ ჩემთან-გულაჩუყებისგან ყელში მომდგარ ცრემლებს შორის ძლივს ამოვატიე სიტყვები.

თვითონ ჩუმად ისხდნენ, თანამიმდევრობით მოვუყევი ყველაფერი. მისმენდნენ და თვალებს აფახულებდნენ. დედაჩემს ეძინა, როცა გავაცილე. საწოლ ოთახში შევედი, მაგრამ არ დავწოლილვარ. ფანჯარა გავაღე და მოახლოებული შემოდგომის სურნელი ღრმად შევისუნთქე. ერთი თვეც და აცივდება. კაფეების წინ დადგმულ ქოლგებს, მაგიდებს და სკამებს მეპატრონეები აიღებენ და გაზაფხულამდე საწყობებში შეინახავენ.

* * * * * * * * * * * * * *

შოპენჰაუერი ავირჩიე საკურსო თემად. დავჯექი და წიგნი გადავშალე. ბატონი დავითი არ ჩანდა. ავნერვიულდი. უკვე ისე მივეჩვიე მასთან ხან დიალოგს და ხან მონოლოგს, რომ ნარკოტიკივით აკლდა ჩემს სულს მისი ბევრი ფიქრისგან შენელებული საუბარი. მზე უკვე ჩემს კეფას უყურებდა, როცა გამოჩნდა. ნელა მოდიოდა. მზე სახეზე ეფინებოდა და შეთხელებულ თმებში უძალო სხივებით ეფერებოდა. სკამზე გავსწორდი, ორივე ხელი მაგიდაზე დავაწყე და თვალს არ ვაშორებდი. შემამჩნია, გაიღიმა და თავი სიყვარულით გადააქნია. „შენ შვილი არ გყავს, მე-მამა“-გავიფიქრე.

- როგორ ხარ? -მკითხა.

- გელოდებოდი. -ვუთხარი. წიგნს დახედა.

- კმაყოფილება ილუზიაა-თქვა და გაეცინა თავის თავზე.

- ჩემი ფრაზები თეზისებს ემსგავსება და მგონი, ყეყეჩი ბებრის თვითდაჯერებულობა მძლავრობს ჩემში.

ორივე კარგ ხასიათზე ვიყავით. სპირტიანი ცივი ჩაი და ნამცხვარი მოატანინა. კინოზე დავიწყეთ საუბარი. ბერგმანის „შემოდგომის სონატა“ მირჩია, ნახეო, მაგრამ იმდენი ილაპარაკა, რომ თითქმის სიტყვასიტყვით მომიყვა მთელი ფილმი.

- კარგი კაცი ხარ, შენ-მოულოდნელად ვუთხარი.

- არა ვარ კარგი კაცი-სათქმელი არ მქონდა დამთავრებული, ისე მიაყოლა.

- რატომ? რამდენ სიკეთეს აკეთებ? -ერთხელ რადგან ვთქვი, აღარ ვაპირებდი გაჩერებას.

- და რამდენ ბოროტებას?

- ეგ უაზრო თავმდაბლობაა-მივახალე.

- შენ რა იცი?

- სხვაზე არაფერს ვიტყვი, მე შემცვალე-მეგონა, გაუხარდებოდა.

- რა ვქენი? -განრისხებული არასოდეს მენახა.

შევცბი. არ ვიცოდი, რა მეთქვა.

- მე არავის ვცვლი, არავის, გაიგე, გიორგი! -მერე განრისხება დაიოკა.

- არც შენ შეეცადო ვინმეს შეცვლას, როგორი კეთილშობილურიც არ უნდა მოგეჩვენოს შენი მიზანი.

- კარგი, დავით ბატონო. ასე ვიზამ. -შევეცადე მშვიდი ხმა მქონოდა.

ცოტა ხანი ვდუმდით კაფედან გამომავალი Muse-ს “ feeling good”-ის ფონზე. კარგი დამთხვევა იყო. თუმცა ამ კომპოზიციას ამ ბოლო დროს ისედაც ხშირად უკრავდნენ.

- იცი, გიორგი-ამოიღო ხმა დავითმა-ადამინის შინაგანი სამყარო თავისებური კონსისტენციისაა, რომელიც სიცივეში ყინულივით იბზარება და იმსხვრევა, მაღალ ტემპერატურაზე კი დნება და ნაწილ-ნაწილ იშლება. უხეშად არ უნდა შეეხო, თორემ შეიძლება დააზიანო. -მივხვდი, რაღაც აწვალებდა. დაველოდე, ვიცოდი, ალაპარაკდებოდა.

- ჩემს შვილთან შემეშალა.. ვყიდულობდი საუკეთესო ტანსაცმელს, სათამაშოებს, ველოსიპედებს და მეგონა, ბედნიერს ვხდიდი ამით. თუმცა... კი, ბედნიერი იყო, რატომაც არა! -პაუზა გააკეთა, მერე მოწოლილი მოგონებები გაფანტა.

- მატერიალურად უზრუნველყოფილი მომავლისთვის ვამზადებდი. მან კი მსახიობობა მოინდომა.

- მსახიობი არავინ გვყავს, არც რეჟისორი, ვინ შეგიწყობს ხელს? როლი თუ არ მოგცა ვინმემ, დარჩები შარვალგამოხეული არტისტი-იბრძოდა ჩემი ცოლი. არაფერი გამოგვივიდა, მაინც იქ ჩააბარა, სადაც უნდოდა. მე კი, მილოცვის მაგივრად მივუტრიალდი და

მივაძახე;

- არც ერთი თეთრი აღარ დაიხარჯება შენთვის, არც ერთი! -და კარები გამოვიჯახუნე. დანაპირე-ბი შევასრულე და იმ ოცდაათი პროცენტის თანხაც არ მივეცი, რაც მისი კარგად ჩაბარებული გამოცდების გამო დარჩა გადასახდელი. მუშაობა დაიწყო მიმტანად, ფულს თვითონ აგროვებდა. მერე სოფელში წავედით. ჩემი იდეა იყო. მიწაზე ვამუშავებ ცოტას, თან იქნებ აზრი შევაცვლევინო მეთქი. ავტობუსი სავსე იყო მგზავრებით. ჯერ ლექსო ავუშვი, მერე მე ავედი. ჩემს უკან მოიკეტა კარები. მძიმედ მივდიოდით, ზაფხულის ხვატი და ბენზინის სუნი სულს გვიხუთავდა ყველას. მერე ცოტა ხნით გავჩერდით, ფეხი გავშალეთ, სუფთა ჰაერი ჩავისუნთქეთ და ავტობუსში ასვლისას ლექსომ მთხოვა, კარებთან მე დავდგები, ასე მირჩევნიაო.

ჰოდა, გასკდა საბურავი, ავტობუსი მარცხნივ გადაიხარა და საპირისპიროდ მოძრავი საბარგო მანქანა საშინელი გრუხუნით დაგვეჯახა. საავადმყოფოში გონს რომ მოვედი, მთელი ზურგი და კისერი სისხლით მქონდა მოსვრილი, ჩემი სისხლი იყო თუ ლექსოსი, არ ვიცი, თუმცა რა მნიშვნელობა აქვს, ერთი სისხლი იყო მაინც. -დავითს სახეზე ყველა კუნთი ერთმანეთთან შეუთანხმებლად ხტოდა, თითქოს ამ სახიდან, ამ კაცის ტანჯული ბიოგრაფიიდან გაქცევა სურდა. მინდოდა, მეთანაგრძნო, ხელი წავიღე მისი ხელისკენ, მაგრამ ვერ გავბედე, სიგარეტის კოლოფი ჩავბღუჯე და მაგრად მოვუჭირე თითები.

- მე გადავჩი, მერე ეს სახლი კაფედ გადავაკეთე. თვითმკვლელობა არც მიცდია. არავინ იცის სად მიდიან სულები, ასე მგონია, მათ ჩვენთვის უხილავ სარკმელს უღებს ღმერთი და თავისთან მიჰყავს, ჩემი ნებით გზას ვერ გავიგნებ, შეიძლება სულ ავცდე და ბოლო იმედიც დავკარგო მისი როდისმე ან სადმე ნახვისა-ჩემს წინ ბრძენი კაცი კი არა, გულუბრყვილო მოხუცი იჯდა ბავშვივით აცრემლებული თვალებით, რომელიც დასაჯეს, მაგრამ ტირილი აუკრძალეს.

- შენ გიყვარს კითხვა? -თემა შეცვალა, თორემ ძალიან კარგად იცოდა პასუხი. მეც არ გავაწბილე

- კი, მიყვარს და მეც ვწერ მცირე ზომის ჩანახატებს. -დავიმორცხვე.

- ლექსოც წერდა თურმე-უკვე მშვიდად საუბრობს დავითი.

- მე მიმალავდა, ეგონა, დავცინებდი. მეგობრების დახმარებით დაუბეჭდავს რამდენიმე საცდელი ეგზემპლიარი, მაგრამ ერთ დღეს რესტორანში გაუბრაზებიათ, ყველა ერთად მოუგროვებია, აუტოდაფე მოუწყვია თავისი წიგნებისთვის და ჩანაწერებისთვის. მეგობრებმა მითხრეს ცოტა მოგვიანებით. არყის ბოთლი ეჭირა თურმე ხელში და ნაცრადქცეულ ფურცლებზე როკავდა, სვავდა და როკავდა. ვერაფრით შეუჩერებიათ. ბიჭები იმ ერთადერთ ეგზემპლიარს ეძებენ, რომელიც ლექსოს ვიღაც მწერლისთვის თუ კრიტიკოსისთვის მიუცია...

„ არა ღმერთო! “

თან უთხოვია, შეეფასებინა, ღირდა თუ არა..

„არა, არა, არა! “

.. მისი დაბეჭდვა. პატარა წიგნი ყოფილა, ბლოკნოტისხელა, თხელი ფურცლებით...

„უნდა წავიდე, სახლში უნდა წავიდე. “

მის მეგობარს გაუფორმებია ყდა, შემოდგომის ხე და ხმელი ფოთლები დაუხატავს..

„ ლექსო-ალექსანდრე.. ალექსანდრე-ლექსო-ალექსანდრე... “

არ უპასუხია იმ კაცს, ყოველ შემთხვევაში, ასე იციან ბიჭებმა..

- იმ კაცის სახელი?..

- არა, არავინ იცის, თვითონ ლექსოს მიუტანია ვიღაცისთვის. თუ კიდევ რამედ ვღირვარ ღმერთისთვის, გამოჩნდება ეგ წიგნი-გამიღიმა დავითმა.

მივრბივარ, ტაქსის ლამის ბორბლებში ვუვარდები, მძღოლი მაგინებს, მე მისამართს ვეუბნები.

ქოშინით შევრბივარ სახლში-დედაა, სარდაფის გასაღები მომეცი! -დედა თევზს წვავს.

- რად გინდა?

- მაკულატურა..

- ამ შუაღამისას სად მიგაქვს?

- არ მიმაქვს. გასაღები მინდა!

- ჩავაბარე უკვე, შენ არასდროს ხარ სახლში და... ტატოს ვთხოვე და დამეხმარა-დედაჩემის ხმა ბომბებივით სკდება ჩემს თავის ქალაში.

- რა ქენი?

- დაწყნარდი, შენ აღარ მოგიწევს... ისე, რა მძიმე იყო, აგურები ხომ არ ჩააწყვე შიგ...

გიჟივით ჩავრბივარ კიბეებზე, დედაჩემის ხმა ვეღარ სწვდება ჩემს სმენას, სამაგიეროდ მთელი გალაქტიკა ყვირის ჩემი მისამართით: „ ღირდა ამის დაბეჭდვა? ღირდა? ღირდა? ღირდა?... “